Herritarrek aisialdian zein tratamendu medikoetan kontsumitzen dituzten substantzia aktiboak uretara iristen dira. Osasun publikoaren ikuspegitik, ur beltzek daramatzaten substantziak analizatzea metodo eraginkorra da kontsumo-ohitura batzuk ezagutzeko.
Ingurumenaren ikuspegitik, ordea, kezkagarria da substantzia horiek uretara iristea, kalteak eragiten baitituzte ekosistemetan. Farmakokutsadura deritzo botikek ingurunean sortzen duten kutsadurari, eta horri aurre egiteko ari dira lanean, adibidez, Basque Sustainable Pharmacy taldeko ikertzaileak.
Ur beltzen analisiak
Espainian, Drogen eta Adikzioen Behategia arduratzen da ur beltzetan ageri ohi diren zenbait substantzia analizatzeaz. Helburua da datu fidagarriak eskuratzea, gero horietan oinarritu ahal izateko substantzien kontsumoari lotutako erabakiak eta politikak. Analisia urtez urte egiten denez, kontsumoaren bilakaera aztertzeko aukera ere ematen du.
Egungo joerari eutsiz gero, munduko herrialde bakar batek ere ez ditu beteko Garapen Jasangarrirako Helburuak (GJH) 2030erako, PLOS ONE aldizkarian argitaratutako ikerketa baten arabera. Mexikoko Unibertsitate Autonomoko ikertzaileek gidatu dute azterketa, eta helburuen arteko korrelazioak ere ikertu dituzte. Izan ere, ondorioztatu dute helburuak elkarrekin erlazionatuta daudela eta erlazio hori sinergikoa ala aurkakoa izan daitekeela. Alegia, helburuetako batzuek beste batzuk indartzen edo bultzatzen dituzte, baina kontrakoa ere gertatzen da: zenbait helbururen alde egitea beste batzuen kalterako da.
Ondorio horretara iristeko, ikertzaileek Nazio Batuen Erakundeak zehaztutako adierazleak eta ongizate-indizeak aztertu dituzte adimen artifizialaren bidez, 20 urte baino gehiagoko epean eta 107 herrialdetan. Hain zuzen, adimen artifizialeko algoritmoek eraginkortasun handiz identifikatzen dituzte ereduak datu-multzo handietan. Azterketa horretan, sei herrialde-kluster edo talde azaldu ziren. Maparen gainean jarri zituztenean, ikertzaileek ikusi zuten talde bakoitzeko herrialdeek harreman geografikoak, kulturalak, komertzialak edo kolonialak dituztela elkarren artea; hau da, geopolitikak sortzen ditu taldeok.
Ikertzaileek baieztatu dute herrialde guztiek egin dutela aurrera helburuak betetzeko bidean, baina alde handiak daudela bakoitzaren egungo egoeran; batetik, ez zirelako leku beretik abiatu, eta, bestetik, abiadura desberdinetan aurreratzen dutelako. Bestalde, 2020-2023an atzerakada bat egon zela ikusi dute, pandemiaren ondorioz.
Nolanahi ere, azterketak iragarri duenez, pandemiaren sasoia alde batera utzita, herrialde guztiek lortuko lituzkete helburuak, baina ez 2030erako. Azkenak 2100. urtean iritsiko lirateke helburuak betetzera, eta, hain justu ere, ustez aurreratuenak dauden lurraldeak izango lirateke azken horiek: AEB eta Europa.
2022an, munduko herrialdeek plastikoak murrizteko konpromisoa hartuko zutela erabaki zuten biltzar batean, Nazio Batuen Ingurumen Programaren gidaritzapean (UNEP). Konpromiso hori zehazteko eta juridikoki loteslea izango den itun batean jasotzeko, bost biltzar egin dira geroztik, estatuen eta erakundeen ordezkariekin. Azkena (INC-5.2) 2025eko abuztuan egin zen, Genevan, eta, nahiz eta epea amaitu ondoren ere negoziatzen jarraitu zuten, ez zuten ituna adosterik lortu.
Helburua argia zen: plastikoen kutsadura murrizteko itun bat lortzea, itsasoak ere barne hartuta; juridikoki loteslea, eta ahalik eta zabalena. Herrialde petrolio-ekoizleek, baina, adostasuna lortzea eragotzi dute, ez baitzeuden prest funtsezko bi puntu onartzeko: plastikoaren ekoizpena mugatzea eta plastikoarekin erlazionatutako substantzia toxikoak debekatzea. Horren ordez, plastiko-hondakinak tratatzeko eta birziklatzeko neurriak hartzea proposatu zuten. Herrialde gehienen iritziz, ordea, horretara mugatuz gero, ituna itxurakeria hutsean geratuko litzateke.
Inger Andersen UNEPen zuzendari exekutiboak adierazi duenez, itunaren testua adosterik lortu ez badute ere, UNEPek plastikoen poluzioaren aurka lan egiten jarraituko du. «Gure lurpeko uretan dagoen poluzioa; lurrean, erreketan, ozeanoetan; eta bai, gure gorputzetan ere bai», zehaztu du, hitzez hitz.
Ezkutuko kalteak
